Zorgen voor later: Wie erft wat in mijn nieuw samengesteld gezin?

Pluspapa, plusmama en pluskinderen. Dit zijn termen die al ruime tijd hun weg naar de dagelijkse Belgische woordenschat baanden. Een nieuw samengesteld gezin is zeker geen uitzondering meer. Maar wat als één van de plusouders komt te overlijden? Wie erft er dan wat? Parentia heeft het even voor je bekeken.

Wat is de standaard regeling?

Wanneer je alles op zijn beloop laat en dus zelf geen stappen onderneemt, is bij overlijden de wettelijke erfopvolging van toepassing.

De overledene en langstlevende partner woonden feitelijk samen.

In dat geval erft de langstlevende partner niets. Om te kunnen erven, moeten de partners wettelijk samenwonend of gehuwd zijn.

De overledene en langstlevende partner waren wettelijk samenwonend of gehuwd.

Ook hier is er een verschil. Een wettelijk samenwonende partner erft namelijk minder dan een gehuwde partner. Bovendien kun je door middel van een testament je wettelijk samenwonende partner onterven zonder dat deze daarover ingelicht moet worden.

Als de overledene kinderen heeft, dan erft de langstlevende partner in geval van wettelijke samenwoonst het vruchtgebruik van enkel de gezinswoning en de huisraad erin.

Als de partners gehuwd waren, erft de langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik over de hele nalatenschap. De overlevende heeft dan met andere woorden het ‘genot’ van de erfenis zolang hij of zij leeft. Pas wanneer de langstlevende komt te sterven, worden de wettelijke kinderen van de overledene volle eigenaar van de erfenis. Zij hebben dan elk recht op een gelijk deel in de nalatenschap, ongeacht of het kinderen betreft uit een eerste, tweede of latere relatie. Ook het feit of de partners gehuwd waren of niet, maakt hier niet uit.

Als pluskind erf je dus niet van je plusouder (tenzij door deze plusouder stappen ondernomen werden). Het feit of je wettelijke ouder en je plusouder gehuwd waren of niet maakt hier geen verschil.

Wat zijn de afwijkende wettelijke regelingen?

Afzien van de wettelijke reserve

Wanneer je hertrouwt en je al kinderen hebt uit een andere relatie, dan kun je in je huwelijkscontract laten opnemen dat je huwelijkspartner bij eventueel overlijden afziet van de “wettelijke reserve”. Deze wet waarin je in je huwelijkscontract bindende afspraken maakt aangaande het erfrecht, heet de Valkeniers wet. De wettelijke reserve is het deel van je eigendom dat bij overlijden sowieso voorbehouden is voor je mogelijke erfgenamen. Voor je wettelijke kinderen is deze wettelijke reserve de helft van de volledige erfenis en voor de langstlevende partner betreft dit het vruchtgebruik op de helft van je nalatenschap. Van deze “wettelijke reserve” kan de overlevende partner dus afzien ten voordele van de wettelijke kinderen. Het is voor hen soms niet evident in een situatie te zitten waarbij een persoon waarmee ze geen biologische band hebben, levenslang vruchtgebruik heeft van een goed dat hen wettelijk toekomt.

Omzetting van het vruchtgebruik, een bijkomende beschermende maatregel

Naast het afzien van de wettelijke reserve is er wettelijk ook nog een beschermende maatregel ingebouwd. Wanneer een ouder komt te overlijden kunnen de kinderen een omzetting van het vruchtgebruik van de overlevende partner eisen. Dit betekent dat ze het vruchtgebruik van de overlevende partner kunnen afkopen. Hiervoor betalen zij een vergoeding waarvan de berekening mede afhangt van de leeftijd van de overlevende partner. Hoe jonger deze is, des te hoger de vergoeding die de kinderen moeten betalen. Om te vermijden dat kinderen te veel benadeeld worden wanneer hun ouder hertrouwt met iemand die veel jonger is, gaat de wet ervan uit dat de overlevende partner minimaal 20 jaar ouder is dan het oudste kind van de overledene. Als dat niet het geval is, gaat de berekening weer aangepast worden in het voordeel van de wettelijke kinderen. Deze eis kan de overlevende partner niet weigeren tenzij het gaat over de gezinswoning en de huisraad. Hiertegen kan de langstlevende echtgenoot steeds een vetorecht inroepen.

Adoptie

Wanneer je partner al kinderen heeft op het moment dat je elkaar leert kennen, en je deze kinderen mee opvoedt, bestaat de kans dat je deze kinderen al gauw als je eigen kinderen gaat beschouwen. Je ziet hen even graag als je je (eventuele) biologische kinderen graag zou zien. Wil je dat deze kinderen, als jij te overlijden komt, aanspraak kunnen maken op een even groot deel van je nalatenschap als je biologische kinderen? In dat geval kun je er voor kiezen de kinderen van je partner te adopteren. De procedure om dit te doen is helaas niet evident. Zo moeten voor de adoptie van een minderjarig kind, beide biologische ouders hun toestemming geven. Zodra het kind in kwestie 12 jaar of ouder is, moet ook het kind zelf toestemming geven. Om het kind van je wettelijke samenwonende of huwelijkspartner te adopteren, moet je tenslotte als adoptant minstens 18 jaar oud en op zijn minst 10 jaar ouder zijn dan het kind zelf.

Houd er ook altijd rekening mee: eens geadopteerd, altijd geadopteerd. In het geval dat je relatie zou stuklopen, kan de adoptie niet meer ongedaan gemaakt worden.

Wat dan met een testament?

Wanneer de voorziene wettelijke erfbepaling niet voldoet aan wat jij wilt, dan kan je gedeeltelijk zelf in een testament bepalen wat er met je nalatenschap gebeurt. Gedeeltelijk omdat je kinderen en je huwelijkspartner steeds het recht behouden om een deel van je vermogen (de hierboven vermelde “wettelijke reserve”) op te eisen. Als je via een testament je pluskinderen ook iets wil nalaten, dan kun je dat ook slechts met het deel dat overblijft nadat je “reservataire” erfgenamen hun minimale deel hebben gehad, tenzij je huwelijkspartner in het huwelijkscontract heeft afgezien van de wettelijke reserve ten voordele van de pluskinderen.

Wanneer je een testament overweegt, dan kun je dat wettelijk gezien helemaal in je eentje regelen. Het is echter geen slecht idee om toch een vakman zoals een notaris in te schakelen, al is het maar voor raad en bijstand. Deze kun je tot in detail vertellen wie wat zal erven en wat je kunt doen om daar van af te wijken.

Hoe zit het met de erfbelasting, de zogenaamde successierechten?

Als één van beide partners te overlijden komt en het koppel was wettelijk samenwonend of gehuwd, dan zal de langstlevende tegen het laagste tarief belast worden op zijn of haar deel van de nalatenschap en zelfs helemaal niet op de gezinswoning.

Wanneer partners die slechts feitelijk samenwoonden ervoor zorgden dat zij toch van elkaar erven, dan kan dat enigszins anders liggen. Wanneer ze in Vlaanderen worden belast, betalen ze net als wettelijk samenwonenden of gehuwden het laagste tarief. Dit op voorwaarde dat ze minsten één jaar feitelijk samenwoonden. Wanneer feitelijk samenwonenden echter in Brussel of Wallonië belast worden, dan worden zij als vreemden voor elkaar beschouwd, waardoor er zeer hoge erftarieven gerekend worden.

Ook wettelijke kinderen worden in heel België aan het laagste tarief belast. Wanneer het om pluskinderen gaat (die bv. door testament ook van hun plusouder erven) dan geldt dat laagste tarief sowieso in Vlaanderen en Brussel, ongeacht of je gehuwd, wettelijk of feitelijk samenwonend was. In Wallonië daarentegen is deze gelijkschakeling met eigen kinderen enkel beperkt tot de kinderen van de partner met wie je gehuwd of wettelijk samenwonend was.

Bezint eer ge begint!

Of je nu wel of niet wilt dat je nieuwe partner en/of je pluskinderen van je erven. Of je nu gebruik wilt maken van de standaard regeling of toch met een testament of een andere afwijkende regeling wilt werken. Het is altijd een goed idee je vooraf goed in te lezen. En als je niet zeker bent dat je de informatie die je op het internet terugvindt wel goed hebt begrepen, aarzel dan niet om een professional zoals een notaris in te schakelen. Iemand die volledig op de hoogte is van het erfrecht en de recente ontwikkelingen op dat vlak. Op die manier heb je weer een zorg minder en kun je met volle teugen van je mooie nieuw samengestelde gezin genieten!

Vond je deze informatie interessant en wens je nog meer artikelen te lezen die interessant kunnen zijn voor jou en je gezin, neem dan ook zeker eens een kijkje op onze Parentia blog!

Bronnen:
Testaankoop
Samenbemiddelen.be
Erfenisconsulenten.be

Bereken het bedrag van je Groeipakket in enkele stappen. Begin met 1 kind. Je kunt later andere kinderen toevoegen.

De berekening van het Groeipakket gebeurt op basis van de geboortedatum van je kind én het adres waar je kind woont.

levensfase

topics

Zoek het dichtstbijzijnde kantoor

Stel je vraag online

Vul ons formulier in en wij komen zo snel mogelijk bij je terug!

Ik woon in...