Is pleegzorg iets voor mij?

De motivatie om tot pleegzorg over te gaan is voor iedereen anders. Sommigen hebben een gevoel van leegte omdat ze nog zoveel liefde in hun hart hebben wanneer hun laatste kind het nest is uitgevlogen. Anderen doen het om een kind een betere toekomst te bieden. Een laatste groep van mensen hoopt door middel van pleegzorg een onvervulde kinderwens in vervulling te brengen. Elk heeft zijn eigen redenen.

Hieronder bespreken we wat pleegzorg inhoudt. Bovendien bekijken we ook:

wat het verschil is tussen een pleeggezin, gastgezin en opvanggezin en wat voor vormen van opvang er binnen deze types van pleegzorg bestaan;
op welke financiële ondersteuning je als pleegzorger kan rekenen;
wat de rechten zijn van een pleeggezin, gastgezin of opvanggezin;
en wat de procedure is om met pleegzorg te kunnen starten.

Wat is pleegzorg?

We spreken van pleegzorg wanneer iemand (pleeggezin, gastgezin of opvanggezin) hun gezin en huis ten dienste stellen van een andere persoon of een gezin (met name het pleegkind, de pleeggast of de vluchteling) die om welke reden dan ook niet in diens eigen gezin kan of mag blijven wonen.

Welke verschillende types pleegzorg bestaan er?

Binnen de pleegzorg kun je op basis van de persoon (of personen) die je een thuis geeft, onderscheid maken tussen drie types van pleegzorg zijnde pleeggezinnen (met pleegkinderen), gastgezinnen (met pleeggasten) of opvanggezinnen (die vluchtelingen opvangen). Elk van deze types kun je op hun beurt nog eens opdelen op basis van de (verwachte) duur van de periode dat de persoon (of het gezin) in kwestie bij de pleegzorger verblijft.

Pleeggezinnen

Als pleegouder of pleeggezin vang je een kind op dat (tijdelijk) omwille van de thuissituatie niet bij diens ouders kan of mag blijven.

Wie kan pleegouder worden?

In principe kan iedereen pleegouder worden. Het maakt niet uit of je alleenstaand, samenwonend of getrouwd, holebi of hetero, rijk of arm, met kinderen of kinderloos bent. Er zijn echter wel een aantal voorwaarden waaraan je moet voldoen om pleegouder te worden.

Je moet minimaal 18 jaar oud zijn.
Je kan een Uittreksel uit het Strafregister Model II voorleggen.
Je kan het kind structuur en veiligheid bieden.
Je hebt voldoende woonruimte.

Ben je geschikt als pleegouder?

Om je bij die vraag te helpen, stelden wij voor jou een lijstje samen met een aantal positieve eigenschappen waarover een goede pleegouder moet beschikken.

Je communiceert open en duidelijk
Je hebt pedagogische vaardigheden
Je kunt het ouderschap delen (met de ouders en familieleden van het pleegkind)
Je kunt verantwoordelijkheid delen (met pleegzorgbegeleiding, de rechtbank, …)
Je kunt de invloed van pleegzorg op je leven goed inschatten

Gastgezinnen

In principe zijn gastgezinnen hetzelfde als pleeggezinnen. Hier gaat het echter om de opvang van pleeggasten, met andere woorden het opvangen van volwassenen met een beperking of een psychiatrische problematiek. Dankzij het gastgezin kunnen zij weer genieten van het gezinsleven.

Wie komt in aanmerking?

In principe kan iedereen gastouder worden. Het maakt niet uit of je alleenstaand, samenwonend of getrouwd, holebi of hetero, rijk of arm, met kinderen of kinderloos bent. Er zijn echter wel een aantal voorwaarden waaraan je moet voldoen om gastouder te worden.

Je bent minimaal 18 jaar oud
Je kan een Uittreksel uit het Strafregister Model II voorleggen
Je kunt een pleeggast ruimte bieden om een eigen leven uit te bouwen
Je hebt voldoende woonruimte

Ben jij geschikt als gastouder?

Om je te helpen bij die vraag stelden wij voor jou een lijstje samen met een aantal positieve eigenschappen van een goede gastouder.

Je communiceert open en duidelijk
Je kunt je inleven en afstemmen op de wereld van je pleeggast
Je ondersteunt een pleeggast die zijn leven vorm geeft. Met andere woorden moedig jij je pleeggast aan om een eigen leven uit te bouwen, rekening houdend met diens mogelijkheden en beperkingen.
Je kunt verantwoordelijkheid delen
Je kunt de invloed van pleegzorg op je leven inschatten.

Opvanggezinnen

Als opvanggezin vang je een vluchteling of een gezin van vluchtelingen op, al dan niet met een beperking of een psychiatrische problematiek.

Wie kan vluchtelingen opvangen?

Iedereen kan zich kandidaat stellen om pleeggezin te worden van een kind, gezin of volwassene , al dan niet met een beperking, op de vlucht.

Wat zijn de voorwaarden waaraan je moet voldoen?

Je bent meerderjarig
Je kunt een Uittreksel uit het Strafregister Model II voorleggen
Je hebt een stabiele thuissituatie
Iedereen binnen je gezin staat volop achter je keuze om vluchtelingen op te vangen
Je kunt omgaan met taal- en cultuurverschillen
Je hebt voldoende woonruimte

Niet-begeleide minderjarige vluchtelingen

Wanneer een kind of jongere in ons land toekomt zonder de begeleiding van een ouder of andere voogd, noemen we dit kind een niet-begeleide minderjarige vreemdeling. Deze krijgt een voogd toegewezen die hem of haar vertegenwoordigt in alle procedures en die toezicht houdt op zijn of haar welzijn. De kinderen die zo in een pleeggezin terecht komen hebben meestal een verblijfsstatuut. Ook als hun statuut nog niet duidelijk is, mogen ze hier zeker tot hun 18 jaar blijven. Sommigen verblijven in een pleeggezin, anderen in een instelling en nog anderen in een combinatie van de twee. Soms moet een pleeggezin slechts een korte periode overbruggen. Het kan echter ook zijn dat deze kinderen opgroeien in het pleeggezin tot ze op hun eigen benen kunnen staan.

Het opvoeden van vluchtelingen vraagt vaak veel tijd en geduld. Deze kinderen hebben hun land, ouders en ook vaak familie moeten achterlaten. Dat is heel wat. Ze moeten wennen aan een nieuw gezin met nieuwe regels. Ook wat godsdienstbeleving betreft, zijn er vaak verschillen met het pleeggezin waarmee men best rekening houdt.

Gezinnen op de vlucht

Wanneer je als opvanggezin een gezin op de vlucht opvangt, dan gaat het in principe altijd om een gezin dat reeds een erkend statuut als vluchteling heeft of een subsidiaire bescherming als oorlogsvluchteling. Dat betekent dat ze hun procedure asielprocedure achter de rug hebben en weten dat ze in Vlaanderen mogen blijven. Zij die het statuut van vluchteling hebben, mogen voor onbeperkte tijd in Vlaanderen blijven. Zij die een subsidiaire bescherming hebben, een jaar, dat telkens met weer een jaar verlengd kan worden. Vanaf het moment dat een gezin te horen krijgt dat ze in België mogen blijven, hebben ze 2 maanden de tijd om een woning te zoeken, dit terwijl zij in een opvangcentrum verblijven. Wanneer ze na die twee maanden nog steeds geen eigen woonst gevonden hebben, kan een opvanggezin een tijdelijke oplossing bieden, tot ze uiteindelijk wel die eigen stek hebben kunnen vinden.

Een gevlucht gezin heeft veel meegemaakt. Ze hebben al hun bezittingen achtergelaten. Ze proberen in een nieuw land een nieuw leven op te bouwen. Ze kennen de taal niet en hebben andere gewoontes. Dat maakt het voor hen moeilijk. Als opvanggezin is het belangrijk dat je open staat om te luisteren naar wat hun angst aanjaagt en dat je in de mate van het mogelijke hen probeert te helpen weer op eigen benen te staan.

Vluchtelingen met een beperking of psychische problematiek

Onder de vele vluchtelingen die ons land bereiken zijn ook mensen met een handicap of psychische problematiek. Zij zijn zo mogelijk nog kwetsbaarder dan vele andere vluchtelingen en hebben hulp en ondersteuning nodig. Volwassen vluchtelingen met een beperking hebben een beschermd statuut als vluchteling of een subsidiaire bescherming als oorlogsvluchteling. Hun asielaanvraag is reeds afgerond en zij weten dus ook dat ze hier mogen blijven wonen. Bij een statuut als vluchteling is dat voor onbeperkte tijd, bij een subsidiair beschermingsstatuut is dat voor een jaar en deze periode is steeds verlengbaar. Vanaf het ogenblik dat iemand te horen krijgt dat ze in ons land mogen blijven, krijgen deze personen vanuit het opvangcentrum 2 maanden de tijd om een woonst te zoeken. Voor vluchtelingen met een beperking om psychische problematiek, is 2 maanden vaak te kort om hierin te slagen. Een gastgezin is dan vaak een tijdelijke oplossing. Sommige vluchtelingen zijn echter omwille van hun fysieke of psychische mogelijkheden niet in staat zelfstandig te. Zij zoeken daarom naar een gastgezin waar ze op lange termijn ook kunnen blijven of waar ze afwisselend met hun verblijf in een voorziening graag het weekend kunnen doorbrengen.

Begeleiding bij het opvangen van vluchtingen

Tijdens het screeningsproject maar ook tijdens het verblijf van het kind of jongere in je gezin, wordt je door de pleeggezinnendienst zo goed mogelijk begeleid. Als je pleeggezin bent voor een vluchtelingenkind of gezin, dan heeft dat een grote weerslag op je eigen gezin. Vluchtelingen hebben vaak tal van emotionele problemen en hebben daarenboven nog vaak te kampen met moeilijke thema’s als inburgering, administratie. Voor extra ondersteuning kun je dan ook steeds terecht bij een centrum voor niet begeleide minderjarige jongeren of andere deskundigen binnen de vluchtelingen sector.

Welke verschillende vormen van pleegzorg bestaan er?

Pleegzorg bestaat uit verschillende vormen. Het is mogelijk dat een pleegkind meerdere jaren in je gezin blijft, maar evengoed kan het bijvoorbeeld dat je er voor kiest een kind enkel in het weekend op te vangen of voor een veel kortere periode. Samen met de pleegzorgbegeleider zoek je naar wat voor jou als pleegouder de beste formule is.

Ondersteunende pleegzorg

Soms volstaat het voor een pleeggezin of gastgezin om slechts tijdelijk opvang voor een pleegkind of -gast te voorzien wanneer ouders onverwacht niet meer in staat zijn om hun kinderen op te vangen of wanneer ze de zorg gewoon niet meer alleen aankunnen. Ouders kunnen in dat geval zelf de steun van een pleeggezin/gastgezin vragen. Dit noemen we ondersteunende pleegzorg. Van dag één is het voor alle partijen duidelijk dat de opvang beperkt zal zijn en worden er duidelijke afspraken gemaakt met de ouder(s) van het kind. Het pleeggezin/gastgezin vangt het kind op zo lang als nodig. Een paar dagen, weken of maanden.

Crisispleegzorg

Wanneer een gezin getroffen wordt door een plotse crisis, kan dit het hele gezinsleven door elkaar gooien. Wanneer een kind of volwassene met beperking op dat ogenblik heel snel een opvangplaats nodig heeft, doet de pleeggezinnendienst beroep op een crisisgezin. Crisisgezinnen hebben de flexibiliteit om heel snel op dringende situaties te kunnen inspelen. Vaak kan het kind of de gast na korte periode weer naar huis, indien dat niet mogelijk zou zijn, zoekt men naar een andere oplossing op langere termijn.

Kortdurende pleegzorg (Perspectief zoekend)

Dit noemen we ook wel perspectiefzoekende pleegzorg. We spreken van deze vorm van pleegzorg wanneer de ouders de opvoeding van hun kind of kinderen tijdelijk niet meer aankunnen. Terwijl het kind wordt opgevangen, gaan de ouders samen met hulpverleners aan de slag om hun leven weer op orde te krijgen en hun problemen aan te pakken. Deze vorm van pleegzorg neemt meestal een aantal maanden in beslag. Wanneer na verloop van tijd blijkt dat de opvoeding van de kinderen toch te zwaar blijft voor de ouders, zoekt men ook hier naar een langdurige oplossing gezocht. In het geval van een pleeggast gaat het vaak over volwassenen met een beperking die op zoek is naar ondersteuning, een eigen stekje. In deze periode kan een verblijf in een gastgezin tijdelijk voor de nodige stabiliteit zorgen.

Langdurige pleegzorg (Perspectief biedend)

Wanneer een pleegkind of een volwassene met een beperking meer dan een jaar bij jou in pleegzorg verblijft, spreken we van een langdurige of perspectiefbiedende pleegzorg. Het kan gaan om jaren. Na zo’n lange periode bouw je natuurlijk een hechte band op met je pleegkind of gast en gaat deze helemaal bij je gezin horen. Wat pleegkinderen betreft, streeft men naar een minimaal contact van het pleegkind met diens natuurlijke ouders. In het geval van een volwassene met beperking is het noodzakelijk dat het gastgezin haar gast de nodige ruimte en stabiliteit biedt om, in de mate van het mogelijke, op eigen benen te staan.

Netwerkpleegzorg (van een kind dat je kent)

Wanneer een kind of volwassene met beperking in pleegzorg komt bij een pleeg- of gastgezin dat voor hem bekend is (bijv. grootouders, kameraden van de ouders, …) dan spreken we van netwerkpleegzorg. Deze vorm is vaak de beste vorm van pleegzorg wanneer de ouders tijdelijk de opvoeding van hun kind niet aankunnen, of zoals dat vaak voorkomt bij volwassenen met een beperking, wanneer de ouders komen te overlijden. Het kind moet niet naar een vreemd gezin, weg van alles wat hem of haar bekend is. Het kan naar een vertrouwde plaats, vertrouwde mensen, een plek waar het kind al een beetje thuis is. Men bekijkt daarom altijd of er binnen het netwerk van het kind een mogelijkheid tot opvang bestaat. Als dit geen optie blijkt, dan gaat de pleeggezinnendienst op zoek naar een voor het kind vreemd pleeggezin (terug te vinden in hun database).
Als erkend pleeggezin krijg je ondersteuning van je pleegzorgbegeleider. Hier kun je terecht voor alle vragen en bedenkingen, maar deze ondersteunt je ook bij alle administratieve zaken voor het verblijf.
Als je pleegouder wil worden van een kind of volwassene dat je al kent, dan is de voorbereiding als netwerkpleeggezin anders dan die van een vreemd pleeggezin uit de database. Er is immers al een band met het pleegkind of met de pleeggast en in veel gevallen woont het kind of de gast al bij het pleeggezin voor er officieel sprake is van pleegzorg. De voorbereiding bestaat in dit geval uit een aantal gesprekken waarbij je een aantal thema’s overloopt.

Wanneer kun je GEEN pleeggezin worden?

Het kan ook dat een kind in een gezin terecht komt zonder dat dit gezin erkend wordt als pleeggezin. Een ouder kan zo bijvoorbeeld nooit pleegouder zijn van zijn of haar eigen kind. Bovendien kan je ook geen pleegouder worden van een kind dat samen met één van diens ouders op jouw adres verblijft.

Welke financiële ondersteuning bestaat er voor pleegzorg

Je kunt ingeval van vluchtelingen loopbaanonderbreking opnemen voor de opvang van een minderjarige jonger dan 12 jaar. Doe hiervoor navraag bij je werkgever of de RVA/vakbond.vakbond.

Wanneer het gaat om perspectiefbiedende of perspectiefzoekende pleegzorg maak je als pleegzorger aanspraak op het Groeipakket in Vlaanderen of de kinderbijslag in Brussel en Wallonië. Pleegkinderen kunnen net als alle andere kinderen mogelijk een recht openen op toeslag van het Groeipakket (Vlaanderen) of verhoogde kinderbijslag (Brussel en Wallonië) of op wezentoeslag in Vlaanderen, Brussel of Wallonië. Bovendien kunnen pleegouders in Vlaanderen (niet in Brussel of Wallonië) ingeval van perspectiefbiedende (langdurige) pleegzorg sedert 1 januari 2019 aanspraak maken op de maandelijkse zorgtoeslag (dewelke in het verleden enkel toekwam aan de bijslagtrekkende die het kind voor pleegplaatsing opvoedde) van 69,59 euro.

Hieronder vind je een tabel terug met de vergoedingen die je vanuit de pleeggezinnendienst ontvangt voor het opvangen van je pleegkind.

In Vlaanderen en Nederlandstalig Brussel

	Leeftijd pleegkind of pleeggast	Dagvergoeding
Recht op kinderbijslag	0-6 jaar	16,16 euro
	6-12 jaar	16,66 euro
	12-15 jaar	18,90 euro
	15-18 jaar	20,64 euro
	+18 jaar	22,38 euro
Geen recht op kinderbijslag	0-12 jaar	24,12 euro
	12-18 jaar	26,05 euro
+18 jaar met eigen inkomsten		8,70 euro

In Wallonië en Franstalig Brussel

Leeftijd pleegkind of pleeggast	Dagvergoeding
0 tot 5 jaar	14,78 euro
6 tot 11 jaar	15,47 euro
Vanaf 12 jaar	16,97 euro

Als pleegzorger kun je terugbetaling vragen van bijzondere kosten voor je pleegkind zoals bijvoorbeeld orthodontie, medische ingrepen en logopedie. Hieraan kunnen door de provinciale pleegzorgdienst wel een aantal voorwaarden gekoppeld worden.
School-en studietoelage: Wanneer je pleegkind dat naar een school gaat die erkend is door de Nederlandstalige Gemeenschap meer dan één jaar in je gezin verblijft, krijg je als pleegzorger de volledige schooltoeslag. Op de website van de overheid kun je de documenten hiervoor downloaden en zelfs online invullen. Als pleegkinderen in een verlengde pleegzorgmaatregel in je gezin blijven na hun meerderjarigheid, kun je ook een studietoelage aanvragen voor het hoger onderwijs. Deze regel geldt niet voor pleegkinderen in het Franstalig onderwijs. Voor hen wordt het recht op studietoelage of studiebeurs toegekend op basis van het gezinsinkomen van het pleeggezin.
Kinderopvang: via het decreet Kinderopvang wordt gesteld dat pleegzorgers voorrang hebben wanneer ze hun pleegkind aanmelden bij de voorschoolse kinderopvang. De opvang moet daarvoor wel erkend zijn door Kind & Gezin. Ongeacht het inkomen van de pleegzorgers wordt hun dan automatisch het laagste tarief aangerekend. Voor kinderen in een crèche erkend door ONE, geldt dit niet. Pleegouders betalen hier een tarief berekend op basis van hun inkomen.

Welke rechten heeft een pleeggezin?

Als pleeggezin heb je recht op begeleiding van een professionele pleegzorgbegeleider. Deze persoon is je aanspreekpunt voor vragen aangaande opvoeding en allerhande praktische dingen. De pleegzorgbegeleider kan ook tussenpersoon of bemiddelaar voor contacten met de ouders van het pleegkind zijn.

Als pleeggezin heb je steeds recht op informatie over het kind en zijn of haar voorgeschiedenis.
Pleeggezinnen die kinderen van anderen in hun gezin opvangen krijgen hiervoor een vergoeding. Deze ligt ergens tussen € 13 en € 20 euro per dag. De vergoeding hangt af van de leeftijd van het pleegkind en van het feit of de plaatsing gebeurde door pleegzorg Vlaanderen of Pleegzorg Wallonië. Ook het recht op gezinsbijslag of kinderbijslag speelt een rol in de bepaling van de pleegzorg vergoeding. Tenslotte kunnen pleegouders ook bijzondere kosten terugbetaald krijgen voor speciale medische of specifieke behandelingen.
Pleegouders hebben ook recht op kennismaking met de ouders en het kind. Voordat een kind in je gezin komt wonen, heb je als pleegouder(s) recht om kennis te maken met de ouders en met het kind of de jongere zelf. Je kunt op dat moment nog steeds beslissen om al dan niet door te gaan met het pleegouderschap.
Als pleegzorger met een arbeidscontract heb je recht op 6 dagen pleegzorgverlof per jaar. Wanneer beide pleegouders tewerkgesteld zijn, moet dit verlof onder hen verdeeld worden. Wanneer zij deze vorm van verlof aanvragen, moeten zij kunnen aantonen dat zij dit verlof aanvragen in functie van hun hoedanigheid als pleegouder.
Vanaf 1 januari 2019 hebben alle werknemers en zelfstandigen recht op pleegouderverlof van elk zes weken en dit voor kinderen die langdurig (voor minimum zes maanden) in pleegzorg in het gezin worden opgenomen. Vanaf 1 april 2019 werd dit recht op pleegouderverlof uitgebreid naar de Vlaamse ambtenaren. Federale en Waalse ambtenaren kunnen hier voorlopig nog geen aanspraak op maken. Meer informatie hierover vind je terug in ons artikel aangaande pleegouderverlof.
Je pleegzorgbegeleider blijft ook betrokken wanneer de pleegsituatie eindigt. Tot maximaal zes maanden na afsluiten van het dossier heb je recht op nazorg waarbij je pleegzorgbegeleider je ondersteuning blijft bieden.
Ongeacht het feit dat de pleegzorgdienst haar best doet om zo goed mogelijke ondersteuning te geven, is het niet uitgesloten dat er zich op een gegeven moment een probleem voordoet. Als je ergens ontevreden over bent of ergens vragen over hebt, dan kan je je recht op een klachtenprocedure aanspreken.
Tot slot heb je als pleegouder recht op participatie. Dit houdt in dat naast de stem van pleegkinderen, pleeggasten en die van hun ouders, ook de mening van de pleegouders zeer belangrijk is. Elke pleegzorgdienst heeft een participatieraad, waarin alle betrokken partijen met elkaar in dialoog kunnen treden om de werking van hun pleegzorgdienst te evalueren en te verbeteren.

Welke procedure moet je volgen om aan pleegzorg te doen?

De procedure om je voor pleegzorg te engageren is voor elke vorm van Pleegzorg dezelfde.

Allereerst vraag je een infopakket aan. Dit kun je in Vlaanderen en Nederlandstalig Brussel gratis telefonisch doen via de website van pleegzorgvlaanderen.be. In Wallonië en Franstalig Brussel kan dat op de website van de pleegzorgdienst via https://www.familledaccueil.be/.
Vervolgens woon je een infosessie bij. Als je na het doornemen van je infopakket nog steeds interesse hebt om pleeggezin te worden, dan kun je één van de infosessies in je buurt bijwonen. Een lijst met data en locaties van deze infosessies vind je terug op de website van Pleegzorg Vlaanderen of op de website van Famille d'accueil.
Na de infosessie volgt het voorbereidingstraject. Dit bestaat uit meerdere bijeenkomsten met andere kandidaat pleegouders en een paar persoonlijke gesprekken bij jou thuis. Dit ganse traject duurt 3 à 4 maanden.
Na het doorlopen van het voorbereidingstraject kun jij enerzijds beslissen of je alsnog wil doorgaan met pleegouderschap. Anderzijds kan ook de pleeggezinnendienst zich dan een beeld vormen of je al dan niet in aanmerking komt en of er een pleegkind in je gezin geplaatst kan worden. Wanneer het antwoord op deze beide vragen positief is, gaat de pleeggezinnendienst samen met jou bekijken welke vorm van pleegzorg voor jouw gezin het best is.
Tot slot, wanneer je voor een bepaalde vorm van pleegzorg gekozen hebt, is het afwachten tot een geschikte match gevonden wordt. Hoe lang je moet wachten kan men niet op voorhand zeggen. Men gaat steeds uit van de behoeften van het pleegkind. Op basis hiervan zoekt men naar een pleeggezin dat het best die behoeften kan tegemoet komen. Is er een mogelijke match gevonden, dan worden er door de pleeggezinnendienst enkele kennismakingsmomenten ingepland met het kind en meestal ook met diens ouders. In deze kennismakingsmomenten wordt de verhuis stilletjes aan voorbereid tot het moment dat het kind ook effectief in je gezin verblijft.

Bronnen:

Pleegzorg Vlaanderen
Belgium.be
Aide à la jeunesse
La fédération des Services de Placement familial
Familledaccueil.be

Bereken het bedrag van je Groeipakket in enkele stappen. Begin met 1 kind. Je kunt later andere kinderen toevoegen.

De berekening van het Groeipakket gebeurt op basis van de geboortedatum van je kind én het adres waar je kind woont.

levensfase

topics

Zoek het dichtstbijzijnde kantoor

Stel je vraag online

Vul ons formulier in en wij komen zo snel mogelijk bij je terug!

Ik woon in...